Sinds 2004 staat goed bestuur centraal in managementdiscussies, geïnitieerd door de Corporate Governance-code van de Commissie Tabaksblat. Deze code, gevolgd door sectorale varianten, legt de basis voor een evenwichtige organisatiestructuur met essentiële waarden zoals integriteit en inzichtelijkheid. Maar wat betekent 'goed bestuur' precies, en hoe dragen codes hieraan bij? Ontdek het perspectief van expert Willem van Kinschot¹ en de impact van codes op moderne organisaties.
De Corporate Governance Code is inmiddels opgevolgd door nieuwe versies en door codes die per sector werden ontwikkeld, eveneens voor het openbaar bestuur. Wat is ‘goed bestuur’ precies en wat zie je als de rol van een ‘code’ daarvoor?
'Goed bestuur' vereist een heldere structuur van organisatiebestuur, met afzonderlijke organen voor bestuur en toezicht. Dit zorgt voor een deugdelijk bestuursproces van planning tot rapportage, gebaseerd op vastgelegde waarden zoals integriteit en transparantie. De personen zelf in het bestuur zijn natuurlijk de belangrijkste factor voor goed bestuur.
Het opstellen van een code door organisaties biedt duidelijkheid aan belanghebbenden zoals aandeelhouders, werknemers en leveranciers. Het vergroot het vertrouwen dat hun belangen zorgvuldig worden behartigd en stelt hen in staat bestuurders aan te spreken op naleving van de code.
Code-ontwikkeling is een vorm van zelfregulering waarbij sectororganisaties samen principes vaststellen en erkennen. Dat karakter vergroot de acceptatie en praktische uitvoerbaarheid van de code. Net als bij het zelf gekozen voldoen aan normen voor de bedrijfsvoering zoals ISO9000 neemt de besturing in kwaliteit toe door publicatie en naleving van een code.
Welke ontwikkelingen hebben er in relatie tot de Code plaatsgevonden?
Bij de bijeenkomsten van Nive waar company secretaries samenkomen, staat 'goed bestuur' meestal op de agenda. Bestuurssecretarissen voelen zich verantwoordelijk voor het algemene 'goede bestuur' van het bedrijf, inclusief de naleving van wet- en regelgeving en de code voor goed bestuur.
De vernieuwde Governance Code heeft extra aandacht gegenereerd voor goed bestuur. Hierbij zijn nieuwe concepten zoals 'stakeholderbetrokkenheid' en 'langetermijnwaardecreatie' geïntroduceerd. Elke onderneming moet nu praktisch invulling geven aan deze concepten, bijvoorbeeld door extra rapportages en verklaringen te verstrekken.
Een algemeen probleem is dat jaarverslagen korter en duidelijker moesten worden, maar door de toegevoegde nieuwe rapportages en verklaringen wordt het steeds moeilijker om door de bomen het bos te zien. Om extra informatie te verstrekken, zoals over beloningen, diversiteit, inclusiviteit en andere ESG-aspecten, zijn tabellen of verwijzingen nodig, wat het jaarverslag als document minder helder maakt.
Moet zo’n code er wel komen bovenop de bestaande wet- en regelgeving? Je zou zeggen, dat er al genoeg regels zijn met veel verplichtingen en werk dat daaraan vast zit. En wat kun je tenslotte zeggen over de onderwerpen uit ons thema ‘impact en succes’ bij de ontwikkeling van een code?
Het is een nobel streven om de kwaliteit van het bestuur te stutten met een code. Zo worden risico’s voor de onderneming en betrokkenen beter beheerst. De onderlinge verhoudingen tussen de bestuurders, toezichthouders en alle andere betrokkenen moeten door een code helemaal duidelijk zijn. Maar inderdaad zijn er al veel wetten en regels die dat doel hebben, zeker richting aandeelhouders. Die wetten en regels groeien ook door de versterkte aandacht voor bijvoorbeeld duurzaamheid, diversiteit en inclusiviteit. Zeker op Europees niveau met de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD).
Het opzetten van een dergelijke regeling vergt veel inspanningen van bedrijven, vooral in termen van verslaglegging en het organiseren van interne dataverwerking. Hierdoor blijft er weinig capaciteit over voor het management om extra eisen op dit gebied aan te kunnen. Dit betekent dat de timing van het invoeren van een code voor goed bestuur of 'good governance' van cruciaal belang is; het initiatief komt niet altijd op het juiste moment en kan dan minder impact hebben. Het lijkt erop dat zo'n code momenteel effectiever zou zijn bij kleinere organisaties in Nederland, die meer flexibiliteit hebben om zich aan te passen. Het is belangrijk dat deze code van onderaf wordt ontwikkeld, vanuit de organisaties zelf, om zo betrokkenheid en praktische toepasbaarheid te garanderen. Als organisaties de code daadwerkelijk implementeren, bespreken en integreren in hun bedrijfspraktijken en opleidingen, zal deze echt effect. Impact van de code en succes van het instrument liggen dan voor de hand.
VDH Bestuurszaken door de jaren heen
Het zijn van bestuurder op vrijwillige basis voegt veel waarde toe aan onze maatschappij. Daar komt het nodige bij kijken en dat laten we graag zien door verschillende experts en ervaringsdeskundige aan het woord te laten. Verspreid over het jaar komen er tien personen aan het woord die hun inzichten met ons delen. Al eerder verschenen:
Meer informatie
VDH Bestuurszaken is een bestuurskantoor voor Stichtingen, Vermogensfondsen en Verenigingen en biedt flexibele, persoonlijke en professionele bestuur ondersteuning en services. Het is onze missie om besturen in optima forma te laten doen wat zij moeten doen: besturen.
